پوشیدن کفش ورزشی مناسب برای فعالیتهای ورزشی خاص میتواند راحتی و عملکرد را بهبود بخشد و بیشتر از همه، از ابتلا به آسیبها جلوگیری کند. ورزشها میتوانند فشار قابل توجهی را بر روی پاها، مچها و پاهای انسان وارد کنند. به عنوان مثال، دویدن و پرش، نیروی ضربهای را از طریق پاها ایجاد میکنند که سه تا پنج برابر وزن بدن فرد است. کفشهای ورزشی امروزی با توجه به فعالیتهای خاص طراحی شدهاند. اگر بیش از دو بار در هفته در یک ورزش شرکت میکنید، باید یک کفش خاص برای آن ورزش (مانند کفش دویدن، کفش دو میدانی، کفش فوتبال یا کفش کوهنوردی) خریداری کنید. اگر در هفته در انواع مختلف ورزشها فعالیت دارید، بهترین انتخاب ممکن یک کفش چندمنظوره (cross-training) است.
نکاتی برای پیدا کردن کفش ورزشی مناسب
بهتر است در فروشگاهی که به ورزشی که در آن شرکت میکنید اختصاص داده شده است، خرید انجام دهید.
اگر دویدن را دوست دارید، به یک فروشگاه کفش مناسب دویدن بروید؛ اگر تنیس باز هستید، کفشهایتان را از یک فروشگاه تنیس بخرید. اگر این امکان وجود ندارد، قبل از خرید تحقیقی انجام دهید تا متوجه شوید کدام نوع کفش برای ورزش مورد علاقهتان مناسبتر است.
زیرا پاهای شما در طول روز ورزشی انجام میدهند، بهتر است در انتهای روز یا بعد از تمرین کفشها را امتحان کنید.
برای اطمینان از یک جایگاه مناسب، همان نوع جورابی که معمولاً در هنگام شرکت در ورزشی که برای آن کفش میخرید، بپوشید.
اطمینان حاصل کنید که قسمت تاق پشتی کفش – قسمت پشت کفش که باعث ثابت ماندن پا در محل خود میشود – به طور کافی به پاچرب شما چسبیده تا پایداری را تضمین کند.
باید حداقل ۱/۲ اینچ فضای خالی بین انگشت بزرگتر پا و نوک کفشها وجود داشته باشد.
جعبه انگشتان پا – منطقه جلویی کفش – باید فضای کافی داشته باشد تا بتوانید انگشتان پا را حرکت دهید. انگشتان پا هرگز نباید در یک کفش ورزشی فشرده حس شوند.
زمانی که کفش را امتحان میکنید، در فروشگاه روی سطوح مختلف (فرش و سرامیک، به عنوان مثال) راه بروید تا اطمینان حاصل شود که راحت هستند.
همیشه باید بندهای کفش را که در حال امتحان هستید بکشید تا پاهای شما در کفش ایمن باشند. انواع مختلفی از الگوهای بندکردن وجود دارد که میتواند به ساختار پا تطبیق یابد.
هر دو کفش را امتحان کنید تا اطمینان حاصل شود که متناسب هستند. همچنین، کفشها را بر روی یک سطح صاف بررسی کنید تا اطمینان حاصل شود که صاف، یکنواخت و بدون عیب هستند.
اطمینان حاصل کنید که کفشها برای مدت طولانی در قفسه نشسته نباشند. اگرچه مواد یک کفش ورزشی برای تحمل استرس زیاد طراحی شدهاند، اما بالشتک کمکم کمکارتر میشود، حتی بدون استفاده.
انواع کفشهای ورزشی
کفشهای مناسب دویدن
بخش قابل توجهی از تحقیقات اخیر در زمینه کفشهای ورزشی به توسعه و بهبود کفشهای دویدن اختصاص داشته است. کفش مناسب دویدن به سه دسته تقسیم میشوند:
1- کفشهای با زیره نرم
کفشهای با زیره نرم یا “نوترال” برای دوندگانی طراحی شدهاند که پاهای بلند و سفت دارند. دوندهای با این نوع پا به عنوان “سوپیناتور” دستهبندی میشود. میانهساز کفش دویدن نرم عموماً از یک رنگ فوم نرم، به نام اتیلن وینیل استات (EVA)، در قسمت تاق و پاشنه تشکیل شده است. متریال سنتزی قابل تزریق، EVA، دارای خواص چگالی متفاوت است تا بیشتر یا کمتر پرز را در کفش فراهم کند.
کفشهای پایداری پایین تا متوسط برای افرادی طراحی شدهاند که دارای قوسی هستند که ممکن است در حین دویدن فرو رود. این نوع دونده، که به عنوان “پروناتور” دستهبندی میشود، نیاز به حفظ قوس پا در حین دویدن دارد. کفشهای پایداری ممکن است دارای دو تا سه رنگ متفاوت از متریال پلییورتان در قسمت قوس، و شاید پاشنه، با چگالیهای متفاوت باشند تا حمایت بیشتری برای نوع پاي پرونه (صاف) فراهم کند. متریال پلییورتان کفش را سنگینتر از یک کفش تنها با EVA میکند. تولیدکننده ممکن است قسمتهای دیگری را به کفش اضافه کند تا به استحکام آن کمک کند.
3- کفشهای کنترل حرکت
کفشهای کنترل حرکت برای دوندگانی طراحی شدهاند که “پروناتورهای شدید” هستند. این نوع کفش پایداری بیشتری ارائه میدهد و انتخاب مناسبی برای دوندگان با پاهای صاف و آنهایی با وزن بدن بیشتر است. یک کفش کنترل حرکت ممکن است دارای یک استابیلایزر اضافی به لبه داخلی تاق پا برای ارائه کنترل بیشتر باشد. زیره خارجی کفش دویدن از لاستیک کربنی یا لاستیک پر شده با هوا تشکیل شده است. زیره لاستیک کربنی از مواد سنگینتری ساخته شده است، کمی سختتر است و مقاومت بیشتری را به کفش میدهد. زیرههای لاستیک پر شده با هوا انعطافپذیرتر و سبکتر بوده و بیشتر از پایداری کمک میکند.
بهترین راه برای تشخیص اینکه آیا شما یک دونده سوپیناتور یا پروناتور هستید، مشاوره از یک حرفهای برای ارزیابی پا شما است. برای تشخیص نوع پا به تنهایی، پس از خروج از استخر یا حمام، روی زمین گام بردارید و پسماند پا را مشاهده کنید. اگر پسماند عریض و صاف بود، پاي پرونه دارید. اگر پسماند پا نقاط داخلی پا را که قوس شما زمین را لمس نکرده است، از دست داده باشد، پاي سوپیناتور دارید. اگرچه دانستن نوع پا اولین گام در خرید کفش صحیح است، اما میزان پروناسیون/سوپیناسیون ممکن است در حین دویدن بیشتر شود. یک حرفهای میتواند یک تجزیه و تحلیل قدم را انجام دهد تا به طور قطعی تعیین کند که پا شما در حالت دویدن چگونه عمل میکند.
دویدن با پای برهنه و کفشهای مینیمالیستی
دویدن بدون کفش، که به آن «دویدن با پای برهنه» نیز گفته میشود، در یک دهه گذشته محبوبیت زیادی پیدا کرده است. مفهوم پشت این تکنیک، تشویق ضربه با قسمت جلویی یا میانی پا به جای ضربه با پاشنه است. این تغییر در نحوه برخورد پا با زمین، نیروهای فشاری وارده بر اندام تحتانی را کاهش میدهد و میتواند به جلوگیری از خطر آسیبدیدگی کمک کند.
یک مربی حرفهای میتواند به شما بگوید که آیا این نوع دویدن برای شما مناسب است یا خیر و در صورت مناسب بودن، نکاتی و تمرینهایی را برای یک انتقال ایمن و تدریجی از دویدن با کفش به دویدن با پای برهنه در اختیار شما قرار دهد. میتوانید کفشهایی مخصوص دویدن با پای برهنه خریداری کنید که هیچگونه حمایت یا بالشتکی ندارند، اما از پاهای شما در برابر اشیاء تیز و سطوح ناراحتکننده محافظت میکنند.
شرکتهای سازنده کفش همچنین کفشهای «مینیمالیستی» را طراحی کردهاند که شبیه به دویدن با پای برهنه هستند. یک کفش دویدن معمولی به دلیل بالشتک اضافی در پاشنه، اختلاف ارتفاع پاشنه و پنجه بین 10 تا 12 میلیمتر دارد. این بالشتک، نیروی فشاری هنگام ضربه پاشنه را کاهش میدهد. کفش مینیمالیستی بالشتک کمتری دارد و بنابراین اختلاف ارتفاع پاشنه و پنجه آن نیز کمتر است (کمتر از 8 میلیمتر). این ویژگی باعث میشود تا دونده به جای پاشنه، با قسمت جلویی پا ضربه بزند.
کفشهای تریل برای کسانی طراحی شدهاند که ترجیح میدهند در خارج از جاده بدوند. این نوع کفش دارای عاج عمیقتری برای کشش محکم و ثبات بیشتر نسبت به کفشهای دویدن معمولی است.
کفشهای چند منظوره (Cross Trainers):
کفشهای چند منظوره برای این طراحی شدهاند که شما را با یک جفت کفش از ورزشی به ورزش دیگر ببرند. این نوع کفش برای کسی که قصد دارد بیش از چهار پنج مایل در روز بدود مناسب نیست. کفشهای چند منظوره معمولاً از ترکیبی از مواد مش و چرم ساخته میشوند. اگر کف این نوع کفش دارای عاج مخصوص دویدن باشد، ممکن است پوشیدن آن روی زمینهای بازی برای کلاسهای ورزشی یا مسابقات دشوار باشد.
کفشهای مناسب پیادهروی
کفشهای پیادهروی ثبات در قوس پا، جذب ضربه خوب و عاج صاف را فراهم میکنند. پیادهروی شامل الگوی راه رفتن پاشنه-انگشتان است، بنابراین باید مطمئن شوید که کفش، به خصوص پشت ساق پا، ثابت است. اگر آرتریت یا درد در قوس پا دارید، ممکن است از کفشی با کفی غلتان که چرخش طبیعی پا را هنگام راه رفتن تقویت میکند، بهرهمند شوید.
کفشهای مخصوص زمین سخت:
این نوع کفش شامل مدلهایی برای بسکتبال، تنیس و والیبال میشود. کفشهای مخصوص زمین سخت عاج محکم و معمولاً رویه چرمی نرم دارند. آنها برای ایجاد ثبات در تمام جهات طراحی شدهاند. ممکن است ساق کوتاه (زیر قوزک پا) یا ساق بلند داشته باشند. ساق بلند بهویژه در کفشهای بسکتبال رایج است تا ثبات بیشتری برای مچ پا در هنگام پریدن و فرود آمدن ایجاد کند.
استوکها
بسیاری از ورزشها مانند فوتبال، لاکراس، راگبی و بیسبال نیاز دارند که ورزشکار کفش استوک به پا کند. کفشهای استوک (که به آنها «میخدار» یا «میخی» نیز گفته میشود) دارای چندین برجستگی از جنس فولاد یا پلاستیک سخت هستند که کشش اضافی روی چمن یا زمین نرم فراهم میکنند.
انواع مختلفی از استوک برای رشتههای مختلف ورزشی وجود دارد، بنابراین قبل از خرید کفش استوک جدید، مشورت با مربی یا متخصص اهمیت دارد. استوکها معمولاً باریک هستند؛ بنابراین اگر از کفی طبی (برای ایجاد حمایت بیشتر) استفاده میکنید یا قصد قرار دادن کفی اضافی در استوک را دارید، بهتر است برندی را انتخاب کنید که به داشتن پهنای بیشتر معروف است.
استوکهای فوتبال
فاقد میخ انگشت پا هستند تا هنگام شوت زدن بازیکن، کششی روی زمین ایجاد نشود. استوکهای فوتبال معمولاً قالبگیری شده و حس محکمتری ارائه میدهند و کنترل بیشتری را برای بازیکن هنگام شوت زدن فراهم میکنند. استوک با پروفیل پایینتر برای هماهنگی با پا طراحی شده است تا بازیکن احساس کند که پایش با توپ یکی است. استوکهای فوتبال ممکن است از چرم کانگورو یا انواع مختلفی از میکروفیبرها ساخته شوند. استوک ساخته شده از چرم کانگورو باید در ابتدا کاملا اندازه باشد زیرا با گذشت زمان کشیده میشود.
استوکهای لاکراس
اغلب برای ثبات بیشتر، ساق بلندی در اطراف مچ پا دارند، زیرا بخش زیادی از بازی شامل دویدن سریع، تغییر جهت و انجام مانورهای شروع/ایستادن روی چمن یا زمین مصنوعی است. آنها مانند استوکهای راگبی به گونهای طراحی شدهاند که یک میخ مرکزی جلوی انگشت پا دارند تا هنگام حرکت رو به جلو کشش ایجاد کنند. استوکهای لاکراس نسبت به استوکهای راگبی دارای میانه سختتری هستند. میخ استوک لاکراس اغلب به لبه بیرونی کف دوخته میشود و نه زیر پنجه پا.
از استوکهای فوتبال متفاوت هستند زیرا دارای یک میخ وسط انگشت پا هستند که کشش را در حین استارتهای سریع بهبود میبخشد. استوکهای راگبی معمولاً زیره سفتتری نسبت به استوکهای لاکراس دارند. یک استوک راگبی ممکن است دارای میخهایی باشد که میتوان از زیره بیرونی جدا کرد، یا میخهایی که به کفش دوخته شدهاند. میخها معمولاً روی سطوح چمن یا زمین مصنوعی ترجیح داده میشوند و به بازیکن اجازه میدهند تا به سطح نفوذ کند و در برابر نیروهایی که ممکن است حرکت رو به جلو را متوقف کنند، مقاومت کند. میخهای قابل جابجایی مزیت دارند زیرا میتوان آنها را برای سطوح مختلف تعویض کرد. آنها در اندازههای 1/2، 5/8، 3/4 و 1 اینچ عرضه میشوند. استوکهای قالبگیری شده برای سطوح مصنوعی برای ایجاد کشش بیشتر ترجیح داده میشوند. یک بازیکن خط دفاعی ممکن است از یک استوک ساق بلند بالای مچ پا بهرهمند شود که هنگام حرکات جانبی ثبات بیشتری ایجاد میکند. یک بازیکن دو-ضرب (Running back) یا واید رسیور (Wide receiver) ممکن است یک استوک ساق کوتاه را ترجیح دهد که هنگام انجام مانورهای برش، چابکی بیشتری در زمین ارائه میدهد.
استوکهای بیسبال
دارای میخهای بلند/باریکتری هستند که به زیره کفش متصل میشوند. استوکهای بیسبال همچنین دارای یک میخ انگشت پا هستند تا هنگام شروع حرکت از روی بیس و دویدن در خاک، کشش ایجاد کنند. این میخها اغلب از جنس فولاد ساخته میشوند در حالی که در استوکهای دیگر از میخهای پلاستیکی قالبگیری شده استفاده میشود. اگر زمین بیسبال شامل چمن مصنوعی باشد، فقط پرتابکننده (Pitcher) و دریافتکننده (Catcher) میخ میپوشند.
کفش مناسب پیادهروی
کفشهای پیادهروی باید هنگام راه رفتن روی سطوح ناهموار ثبات ایجاد کنند و همچنین دارای کفی راحت و بالشتکدار باشند تا شوک ناشی از ضربههای مختلف را جذب کنند. همچنین این کفشها باید دارای عاج خوبی روی زیره باشند تا پای شما به طور محکم روی سطوحی که با آن مواجه میشوید، ثابت بماند. اکثر کفشهای پیادهروی ساق بلندتری دارند که ثبات مچ پا را افزایش میدهد.
کفشهای سایر ورزشها
تقریباً برای هر ورزشی، از جمله گلف، باله، اسکیت، هاکی، دوچرخهسواری و اسکی، کفشهای مخصوص طراحی شده است. همانطور که همیشه، یک متخصص میتواند به شما در خرید کفشی که برای شما و ورزشی که از آن لذت میبرید بهترین است، کمک کند.
چکمههای اسکیت و اسکی را میتوان به صورت سفارشی برای پای شما قالبگیری کرد و ثبات بیشتری را فراهم کرد. کفشهای گلف باید در قوس پا ثبات داشته باشند، زیرا این بازی از بازیکنان میخواهد مسافتهای طولانی را روی سطوح متغیر پیادهروی کنند. در صورت امکان، بهتر است کفشی گلف با کفی قابل جابجایی خریداری کنید تا در صورت نیاز بتوانید از کفی طبی استفاده کنید.
کفشهای دوچرخهسواری کاملا اندازه هستند و فضای اضافی برای کفی ندارند. کفش دوچرخهسواری با کمی بالشتک زیر پنجه پا به کاهش هرگونه فشاری که در هنگام فشار مکرر پا به پدال ایجاد میشود، کمک میکند.